Навукова-асветніцкая

За доўгія гады існавання Дом Коласа стаў цэнтрам беларускай культуры, тут, як і пры жыцці паэта, заўсёды мнагалюдна: адбываюцца цікавыя сустрэчы з вядомымі людзьмі, а таксама літаратурныя святы, музычныя імпрэзы, тэатралізаваныя экскурсіі, музейна-педагагічныя заняткі, інтэрактыўныя квэсты.

Супрацоўнікі Дзяржаўнага літаратурна-мемарыяльнага музея Якуба Коласа імкнуцца зрабіць Дом-музей песняра гасцінным і цікавым для наведвальнікаў усіх узроставых катэгорый і запатрабаванняў. Таму для гасцей ладзяцца музейна-адукацыйныя, інклюзіўныя, забаўляльна-інтэрактыўныя праекты, якія праходзяць ў сценах музея і на мемарыяльнай сядзібе, маюць свой непаўторны стыль, знаёмяць публіку з багаццем беларускай культуры і літаратуры, творчасцю і жыццёвым шляхам народнага паэта Беларусі Якуба Коласа. Тут клапатліва захоўваецца дух часу Асобы.

Сустрэчы з творчай моладдзю Беларусі адбываюцца ў межах праекта «На Акадэмічнай».

Варта адзначыць з’яўленне ў музейнай афішы фестывалю дзіцячай кнігі «Міхасёвы прыгоды», які праводзіцца кожны сезон. Разам з музеем арганізатарамі праекта выступаюць Саюз пісьменнікаў Беларусі, Цэнтралізаваная сістэма дзіцячых бібліятэк г. Мінска, Выдавецкі дом «Звязда», кнігарня «Акадэмічная кніга». У праграме фестывалю — сустрэчы з пісьменнікамі, аўтограф-сесіі, прэзентацыі кніг, якія толькі што ўбачылі свет у розных дзяржаўных выдавецтвах краіны, конкурсы, гульні, музейна-педагагічныя заняткі.

Для наведвальнікаў рознага ўзросту праводзяцца мерапрыемствы літаратурнага клуба «ЛІТ.ЧЫТ.», прымеркаваныя да юбілеяў вядомых літаратараў, творчых асоб, навукоўцаў, дзеячаў мастацтваў нашай краіны і замежжа. Традыцыйнымі сталі і прэзентацыі літаратурных навінак.

Падчас «Літаратурнага чаявання» адбываюцца гутаркі цікаўных, дапытлівых, неабыякавых да чытання людзей.

Творчая лабараторыя «Тэатр + музей» запрашае аматараў тэатральнага мастацтва на эксклюзіўныя спектаклі ў музеі.

Запамінальныя сустрэчы ў Доме Коласа пад назвай «Простыя словы» запрашаюць на нясумныя лекцыі, дзе вядомыя дзеячы культуры, навукоўцы, творцы дзеляцца з наведвальнікамі сваім досведам, распавядаюць пра прафесійны альбо творчы шлях.

Свята і навуковая канферэнцыя «Каласавіны», прымеркаваныя да дня нараджэння Якуба Коласа, якія праводзяцца ў музеі і на філіяле «Мікалаеўшчына» з 1985 года, з кожным годам пашыраюць свае межы, набываюць новыя формы ўшанавання памяці песняра.

Спецыфіка літаратурнага музея заключаецца ў тым, што ён патрабуе дастаткова падрыхтаванага наведвальніка. Таму такая форма работы з аўдыторыяй, як экскурсія застаецца вельмі важнай у музеі Якуба Коласа. Тут праводзяцца як аглядавыя экскурсіі, так і тэматычныя, прысвечаныя розным перыядам жыцця творцы, акцэнт у якіх робіцца на малазнаёмых старонках біяграфіі пісьменніка. Вялікую эмацыйную рэакцыю, асабліва ў школьнікаў, выклікае мемарыяльная частка другога паверха музея, дзе можна ўбачыць шмат рэчаў, якія належалі сям’і Міцкевічаў.

Музейная лекцыя для школьнікаў — гэта не проста расповед пра жыццё слыннага нацыянальнага паэта, а ілюстрацыя творчага шляху і пакручастага лёсу Канстанціна Міцкевіча з дэманстрацыяй фондавых матэрыялаў: копій рукапісаў вершаў і пісем, фотаздымкаў розных гадоў, асабістых рэчаў і інш. Цыкл лекцыйных заняткаў, прысвечаных творчасці і асноўным вехам жыцця класіка, уключае шэраг тэм: «Малавядомыя факты біяграфіі Якуба Коласа», «Паэма “Новая зямля”: творчая гісторыя твора, вобразы і прататыпы», «Творчы лёс паэмы Якуба Коласа “Сымон-музыка”», «Трылогія “На ростанях”: гісторыя напісання і прататыпы». Праз прызму асабістых рэчаў і жыццёвых захапленняў можна пазнаёміцца з вядомым творцам падчас занятку пад назвай «Хто такі Якуб Колас». Лекцыя дае магчымасць уявіць усю шматграннасць асобы пісьменніка, а таксама даведацца пра звычкі і характар, інтарэсы, адкрыўшы для сябе амаль невядомы бок жыцця Канстанціна Міцкевіча. Спробай выйсці на аўдыторыю малодшага школьнага ўзросту з’яўляецца лекцыйны занятак-віктарына «Вось што, дзеткі, мае краскі…», пабудаваны на аснове твораў Коласа для дзяцей.

Частка заняткаў прызначана выключна для дарослай аўдыторыі, у іх асвятляюцца жыццёвыя моманты біяграфіі, што знаёмы вельмі абмежаванай колькасці людзей: «Вялікая Айчынная вайна ў лёсе Якуба Коласа», «Мой мілы друг, мая святыня…» (пра жонку Якуба Коласа).

Адукацыя з’яўляецца адным з асноўных відаў дзейнасці музея разам з захаваннем, вывучэннем і экспанаваннем музейных прадметаў. У розныя гады сталі знакавымі адукацыйныя праекты: «Крочым у школу разам з Коласам», «Музей у валізцы», «Канікулы ў музеі Якуба Коласа». Напярэдадні новага вучэбнага года альбо ў першыя яго дні праводзіцца «Пасвячэнне ў першакласнікі».

Музейна-педагагічны занятак «Пішу як Колас» (цікавыя факты з гісторыі пісання і друкавальнай машынкі, каліграфічнае пісанне пяром, падпісанне паштоўкі);

Музейна-педагагічны занятак «Гэта — наша насценгазета» (знаёмства з гісторыяй друку, калектыўнае «выданне» ўласнай насценгазеты);

Музейна-педагагічны занятак «А вось як будзеце вучыцца, то можна сэнсу і дабіцца» (падчас занятку дзеці становяцца сапраўднымі вучнямі школ ХІХ стагоддзя).

Падыходы да музейнай педагогікі, экспазіцыі і экспанатаў змяняюцца. Цяпер музейнымі супрацоўнікамі часта выкарыстоўваюцца такія формы работы як мультымедыйная прэзентацыя ці музейны тэатр. Для маленькіх гасцей музея даволі паспяхова арганізуюцца тэатралізаваныя лялечныя прадстаўленні ў музейным тэатры.

Вынікам пошуку новых форм і метадаў камунікацыі з аўдыторыяй сталася правядзенне квэстаў. Для рознаўзроставай аўдыторыі распрацавана гульня «Таямніцы Дома Песняра», якая перадае атмасферу і дух музея.

Начная квэст-экскурсія «Музей навобмацак».

Інтэрактыўная гульня «Я — Міністр грыбной гаспадаркі» (занятак праходзіць у выглядзе займальнай гульні, дзякуючы якой вучні папаўняюць веды пра грыбны свет беларускіх лясоў, а таксама пашыраюць кругагляд, даведваюцца, чаму Якуб Колас лічыў сябе міністрам грыбной гаспадаркі).

Важнасць для музея ўяўляе яшчэ і прысядзібны ўчастак, які дадаткова прыцягвае жадаючых адпачыць у час такіх мерапрыемстваў, як, напрыклад, «Ноч музеяў», калі ў розных частках тэрыторыі праводзяцца канцэрты, майстар-класы і гульні разнастайнай тэматыкі.

Святочныя мерапрыемствы падчас сямейных урачыстасцей: «У дзень вяселля — у музей!»; «Мой самы лепшы Дзень» (Дзень нараджэння ў музеі).

Плануючы праекты Дзяржаўнага літаратурна-мемарыяльнага музея Якуба Коласа, супрацоўнікі ўлічваюць наступныя акалічнасці: гэта адзіны пісьменніцкі дом-сядзіба ў Мінску; ён мае агульнанацыянальны характар; музей выяўляе, даследуе, збірае і захоўвае большасць з існуючых дзе-небудзь пісьмовых і матэрыяльных крыніц па жыццяпісе і творчасці народнага паэта Беларусі Якуба Коласа, якіх няўмольна становіцца ўсё менш па аб’ектыўных і суб’ектыўных прычынах; музей адметны наяўнасцю філіяла на радзіме паэта ў Стаўбцоўскім раёне — адзінага захаванага і трох узноўленых музеефікаваных аб’ектаў нерухомай гісторыка-культурнай спадчыны нашай краіны; музей з’яўляецца рэтранслятарам культурнай памяці беларускага народа.